Een terugblik.

30 februari 2013: The After Ghana Blues

Ondertussen ben ik alweer 2 maanden terug in België en ondanks dat ik mezelf het gejaagde Belgische leventje alweer goed eigen gemaakt heb, blijft mijn hoofd in Ghana zweven. De warme douche, mijn eigen bed en de stilte ’s nachts, de maatschappelijke druk om carrière te maken, te presteren, geld te verdienen, de overvloed aan eten in de frigo, het water uit flessen, de grijze megagebouwen en weinig kleurrijke verzuurde mensen, de koude en de chauffage, het elkaar straal voorbij lopen in de straten, de technologische snufjes, de sneeuw, de muziek door de radio, de weinige mensen op straat in je buurt, het water uit de kraan, bruine boterhammen en pistolets,… de contrasten zijn groot.

Ik heb het druk, te druk, heb nauwelijks tijd om eens gewoon in de zetel te hangen en mijn kamer is als een slagveld. Maar, ik mag niet zeuren. Ik krijg alle kansen om mij te ontwikkelen en de dingen te doen die ik graag doe, ben gezond, heb hier vrienden en familie die ik graag zie, woon in een mooi huis, heb een inkomen, een overvloed aan eten, woon in een maatschappij met heel goede voorzieningen,... België is niet slecht, integendeel, ik denk dat het juist een beetje te goed is.

2 dagen na mijn thuiskomst ging ik alweer fulltime gaan werken en 2 weken later had ik er nog een job als zelfstandige kinesitherapeut ’s avonds bij. Al snel ging ik weer gaan voetballen, zingen en vervoegde ik de andere verenigingen waar ik lid van ben… Je zou kunnen denken dat al die afleiding wel goed was en dat er daardoor weinig tijd overschoot om te piekeren, maar alles wat ik doe wordt nog steeds doorspekt met herinneringen aan Ghana en een beetje tijd om alles te laten bezinken en een plaats te geven, was toch niet mis geweest. Zeggen dat ik iedere dag aan Ghana denk zou nog te zacht uitgedrukt zijn, want echt elk uur is er wel iets dat me aan Afrika doet terugdenken. Vandaag heb ik eindelijk al de spullen en souvenirtjes die ik van mijn valies in een karton had gelegd, een plaats kunnen geven. Dit kwam enerzijds door tijdsgebrek, anderzijds omdat de confrontatie gewoonweg nog te pijnlijk was. De vlag van Ghana heeft een prominente plaats gekregen in mijn kamer en het muskietennet hangt boven mijn bed in de hoop dat ik eindelijk weer een goede nachtrust kan krijgen en niet steeds wakker wordt ’s nachts met de gedachte dat ik nog in Ghana zit of vreemde Afrikaanse dromen heb.

Vandaag neem ik even tijd voor een nabeschouwing.

Twee maanden heb ik in een Ghanees gastgezin verbleven en meegedraaid op de revalidatieafdeling van een ziekenhuis in Ghana, waar ik patiënten die een beroerte, verkeersongeval of rugaandoening hadden, heb gerevalideerd. Het belangrijkste opzet daar was voor mij ook de plaatselijke zogenoemde ‘fysio-assistenten’, die geen enkele medische opleiding genoten hadden, technieken aanleren en kennis aanbrengen. Aan de hand van draaiboeken per aandoening, eenvoudige tekeningen, demonstraties en oefenmomenten trachtte ik hen de basis van de revalidatie bij te brengen. Mijn pogingen en enthousiasme om hen iets bij te leren werden echter niet altijd gedeeld door de plaatselijke zorgverleners en een slaapje bleek vaak interessanter dan mijn demonstraties.

Hoewel ik door de cursussen, vormingen en info-avonden omtrent het Zuiden al heel wat ontnuchterd was en mijn verwachtingen bijgeschaafd had, ben ik door deze ervaring toch wat van een naïeve wereldverbeteraar naar een persoon met een ruimere en realistischere wereldvisie geëvolueerd. Willen helpen en goed willen doen is niet altijd zo eenvoudig en vaak veel complexer dan het op het eerste zicht lijkt. Goede intenties alleen zijn vaak niet voldoende en alles wat je doet moet je goed beredeneren en vanuit verschillende standpunten bekijken. De voldoeningen zaten in de kleine zaken, zoals een beroertepatiënt die iedereen opgegeven had opnieuw doen stappen en de ‘fysio-assistenten’ enkele van de aangeleerde technieken zien toepassen. Met de verkoop van wafeltjes heb ik ook wat geld ingezameld waarmee ik enkele plaatselijke projecten zoals een gemeenschap voor mentaal gehandicapte kinderen en een schooluniformen en ‘shea butter’ project ondersteund heb. Verder heb ik ook een tafeltennistafel voor de gemeenschap gekocht, een mini-gezondheidscampagne met affiches omtrent beroertes en overgewicht opgezet en een animatie- en educatiedag voor de (minder behoede) kinderen in de gemeenschap georganiseerd.

Hoewel de duurzaamheid van mijn bijdragen beperkt waren, heb ik alvast voor en over mezelf heel veel bijgeleerd. Je doet het met je volle hart voor de mensen daar maar tegelijk verrijk je jezelf. (Al valt dit echter niet letterlijk te nemen, want vrijwilligerswerk kost in tegenstelling tot wat velen denken heel wat geld.) Zo besef ik na deze ervaring meer dan ooit dat we met ons gat in de boter gevallen zijn en daar heel dankbaar voor moeten zijn. Als je ziet hoe vele mensen daar elke dag moeten zwoegen om aan eten, water, kwaliteitsvolle gezondheidszorg enzovoort te geraken en desondanks toch sterk en vreugdevol in het leven staan, intens samenleven en kunnen genieten van de kleine dingen waarin het geluk zit, dan kunnen we daar enkel maar heel veel respect voor hebben. In Ghana is alles heel mooi maar tegelijk ook aangrijpend als je erover gaat nadenken: kleine hutjes zonder elektriciteit, kleurrijke mensen die kilometers wandelen volgeladen met allerlei zaken op hun hoofd en met een kind op de rug gebonden, vertederende kindjes met hongerige dikke buikjes die om geld smeken of kleine kindjes die vanaf dat ze kunnen stappen mee water gaan halen aan een primitieve waterpomp kilometers verderop in plaats van naar school te gaan,enz. Zaken als voedselvoorziening, water, gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting en mobiliteit zijn hier in tegenstelling tot in België niet vanzelfsprekend. Verwarrend hoe prachtig en schrijnend iets tegelijk kan zijn. Dankzij deze ervaringen in Ghana, maar ook eerdere ervaringen in Rwanda, heb ik alvast geleerd te relativeren en altijd pogen gelukkig te zijn, ondanks de obstakels die af en toe op je weg komen.

De heimwee blijft groot en de cultuurshock die ik bij mijn terugkeer opnieuw mocht ervaren is nog verre van verteerd, maar beetje bij beetje zal ik trachten alles een plaats te geven. Huilen doe ik niet van verdriet, maar vooral uit dankbaarheid en puur geluk om wat er geweest is. Ik ben gelukkig in België, daar bestaat geen twijfel over, maar mijn drang om me onvoorwaardelijk nuttig te maken, mijn goesting naar avontuur en het ontmoeten van andere mensen en culturen kan ik hier in het dagelijkse leven niet altijd kwijt en dat knaagt soms. Daarom dat de heimwee naar Ghana en de letterlijke en figuurlijke warmte, het avontuur, het gevoel je ergens volledig voor te kunnen geven, iets te betekenen en vrij te zijn zonder maatschappelijke druk nog zeer groot is. Overdrijf ik? Waarschijnlijk wel, maar ik zeg het zoals ik het aanvoel. De dagelijkse telefoons van Kofi Prince (de schuchtere telefoonkaartenverkoper die me zijn toekomstige vrouw noemde) doen ook weinig goed aan dat gevoel van heimwee. De eerste weken belde hij tot 30 keer per dag. Gelukkig is dat al iets gemilderd maar nog steeds geraak ik vlot aan 3 à 4 oproepen per dag. Af en toe antwoord ik eens en praten we over Ghana en allerlei dagdagelijkse dingen. Hoewel ik er geen doekjes om gewonden heb en heel duidelijk geweest ben, blijkt hij niet te vatten dat ik zijn toekomstige echtgenote niet ben. “You are my future.” Wanneer ik zei dat ik in het beste geval 3 weken zou kunnen terugkomen naar Ghana, zei hij zelfs dat 3 weken te kort zijn om te trouwen. Welleuh…  Op Valentijn kwam er hier zelfs een kaart toe met hartjes, een romantisch gedicht en enkele foto’s van hem. Het lijkt natuurlijk heel gemakkelijk om gewoon niet meer op te nemen en hem volledig te negeren, maar aangezien hij mijn enigste rechtstreekse contact vormt met Ghana en mij af en toe mijn gastgezinmoeder en de kindjes in de wijk doorgeeft aan de telefoon, is dat zo gemakkelijk niet. Het contact met mijn gastgezin beperkt zich overigens tot enkele postpaketten en zeldzame telefoontjes of sms’en. Toch vreemd en pijnlijk om van de ene dag op de andere een heleboel mensen waarmee je nauw hebt samengeleefd te moeten missen. Zeker wetende dat het helemaal niet evident is om nog eens terug te gaan. Ik kan me nogal hechten aan mensen en dat loslaten gaat me dan ook niet zo gemakkelijk af.

Ik weet nog niet hoe ik mijn ervaringen in Ghana een plaats zal geven. Ik heb me 2 maanden keihard ingezet en heb fantastische dingen beleefd, maar er zijn ook wel heel wat intense indrukken op me afgekomen, die ik op die momenten als beschermingsreactie misschien te weinig heb laten doordringen en waarvan ik vermoed dat ik er nu, eenmaal thuis, misschien nog de weerslag van zal krijgen. Ik heb schrijnende toestanden gezien, ben fysiek tot het uitsterste gegaan, ben veel op mezelf aangewezen geweest en heb daardoor heel veel bijgeleerd over mezelf en ontdekt dat ik het met mezelf eigenlijk best wel kan vinden, maar tegelijkertijd heb ik misschien toch iets te weinig tijd genomen voor mezelf. Alles ging zo vlot en ik kon me zo gemakkelijk aanpassen aan de andere levensstijl, dat ik me hierbij afvraag of ik me niet onbewust sterker voorgedaan heb dan ik was en ik daar nu een weerslag van zal krijgen.

Het is gedaan, maar dit is niet het einde. Nu is het aan mij om er hier verder nog iets mee te doen. Heel wat ideeën stromen alweer door mijn hoofd (lezingen geven, sensibiliseren in België, solliciteren bij ngo’s, cursussen volgen rond ontwikkelingssamenwerking, talen leren, nieuwe vrijwilligerswerkreizen,…), maar hoewel het ongelofelijk kriebelt besef ik ook dat ik deze belevenissen eerst een plaats moet geven voor ik me overhaast op iets anders stort. Sowieso zal ik het brandende bolletje energie ten strijde van de ongelijkheid in de wereld en mijn grote drang om mij nuttig te maken en iets te betekenen voor anderen nog gebruiken.

In de nabije toekomst plan ik alvast om heel wat vakantiedagen aan zo’n vrijwilligersreizen te spenderen. Een stille droom is om ooit voor een ngo als Artsen zonder Grenzen of Handicap International aan de slag te kunnen gaan, maar daarvoor heb je heel wat opleidingen, talenkennis en vooral ook enkele jaren werkervaring nodig. Momenteel kan ik dat nog niet voorleggen, maar ik zal alvast op allerlei manieren trachten mijn blik op het Zuiden te verruimen en ervaringen op te doen. Ondertussen wil ik me ook vanuit België engageren voor projecten veraf maar zeker ook dichtbij.

Het is voorbij, maar het is goed geweest. Alleen al de ervaring om 2 maanden alleen op stap te gaan en je onder te dompelen in een andere cultuur, kan ik iedereen aanraden. Ik heb bewezen dat ik best wel flexibel ben en lef heb en toch ook op mijn eentje goed mijn plan kan trekken en me kan amuseren en iets kan bereiken, hoewel ik zeker ook besef dat de duurzame effecten van mijn bijdrage beperkt waren. Deze ervaring heeft me ook nog maar eens duidelijk gemaakt dat je je dromen en geluk moet nastreven zolang je het kan en moet genieten van ieder moment. Ik heb vele dromen en reizen, en tegelijk vrijwilligers- of ontwikkelingswerk doen is iets waar ik echt gelukkig en geestelijk rijker van word, dus ik ga dat dan ook nastreven, maar tegelijk zal ik ook genieten van de kleine dingen des levens waar het geluk in zit, zowel in één of ander ver land als in België. Ik ben nog jong en er is nog een hele weg te gaan, maar zo’n reizen geven je toch belangrijke levenswijsheden, leren je relativeren en leren je wat echt belangrijk is in het leven zoals warme menselijke contacten.

Met deze boodschap wil ik dan ook afsluiten: geniet van alles om je heen, heb elkaar lief, ga je dromen na en doe wat je wilt doen, ookal is dat soms wat tegen de stroom in en niet de gemakkelijkste weg.

Dit zal waarschijnlijk het laatste reisverhaal zijn dat ik zal posten op deze blog, maar aangezien mijn verblijf in Ghana nog steeds heel erg leeft bij mij en ik er nog elke dag aan terugdenk, kunnen jullie de komende maanden misschien wel nog wat namijmeringen of compilatievideo’s verwachten.

Bedankt alvast voor het lezen en de leuke aanmoedigende reacties tijdens mijn verblijf daar. Het werd zeer geapprecieerd!

Nyame Shra Wo! (God bless you!)

Voor de laatste keer, Akosua Katrijn